Temelde zararsız maddeler olan alerjenler, vücutta alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Alerjik rinit veya diğer adıyla saman nezlesi de belirli alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin verdiği alerjik bir tepkidir. Alerjik burun tıkanıklığı, burun akıntısı gibi alerjik rinit belirtileri hakkında bilgi almak ve bu belirtileri azaltmaya yardımcı olan yöntemleri öğrenmek için içeriğimizi okumaya devam edin.
Alerjik Rinit Nedir?
Alerjik rinit, havadaki küçük partiküllere yani alerjenlere karşı gelişen bir alerjik reaksiyondur. Havadaki alerjenleri burun ya da ağız yoluyla soluduğunuzda, bağışıklık sisteminiz vücudunuzu korumak için doğal bir kimyasal olan histamin salgılayarak tepki verir. Söz konusu alerjenler, hem iç mekanlarda hem de açık havada bulunabilir. Alerjik rinite yaygın olarak neden olan alerjenler arasında ağaç, çim ve bitkilerden gelen polenler en başta gelir. Ayrıca ev tozu akarları, küf, evcil hayvan tüyleri, böcekler, odun tozu, un tozu ve lateks de alerjik rinite neden olan alerjenler arasında yer alır. Yaşam tarzı değişiklikleriyle alejik rinit belirtileri kontrol altına alınabileceği gibi ilaç tedavisi, immünoterapi gibi yöntemlere de başvurulabilir. 1 2
Alerjik Rinit Belirtileri Nelerdir?
Alerjik rinit burun tıkanıklığı başta olmak üzere genellikle üst solunum yollarını etkileyen belirtilere neden olur. Alerjik rinit belirtileri, hayati açıdan kritik bir tabloya neden olmasa da kişinin yaşam kalitesini ve üretkenliğini düşürebilir. İşte, alerjik rinit yani saman nezlesi belirtileri:
- Burun tıkanıklığı
- Burunda kaşıntı
- Burun akıntısı
- Sık sık hapşırma
- Boğaz ağrısı veya boğazda tahriş hissi
- Alerjik öksürük
- Gözlerde kaşıntı
- Gözlerde akıntı
- Burunda ve genizde balgam artışı
- Geniz akıntısı
- Sinüs tıkanıklığı nedeniyle göz altlarında koyu halkalar
- Tekrarlayan baş ağrıları
- Ciltte egzama benzeri belirtiler, örneğin aşırı kuru, kaşıntılı, kabarmış cilt
- Kurdeşen
- Aşırı yorgunluk 1 3
Alerjik rinit durumunda bu belirtilerden birini veya birkaçını bir alerjenle temas ettikten hemen sonra hissetmeniz mümkündür. Sık tekrarlayan baş ağrıları ve geçmeyen yorgunluk gibi bazı alerjik rinit belirtileri, alerjenlere uzun süreli maruz kalma sonrasında ortaya çıkabilir. Bazı alerjik nezle hastaları, bu belirtileri nadiren ve mevsimsel olarak yaşar. Bazıları ise yılın büyük bölümünde bu belirtilerle başa çıkmak durumunda kalabilir. Eğer alerjik rinit belirtisi olduğunu düşündüğünüz şikayetleriniz birkaç haftadan daha uzun süre devam ediyorsa ve herhangi bir düzelme gözlenmiyorsa doktorunuzla konuşarak kesin tanı alabilir, tedavi seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.3
Alerjik Rinit Tipleri Nelerdir?
Alerjik rinitin iki temel tipi vardır: mevsimsel alerjik rinit ve yıl boyu devam eden (perennial) alerjik rinit. Şimdi bu tipleri yakından inceleyelim:
Mevsimsel Alerjik Rinit
Mevsimsel alerjik rinit genellikle ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde ortaya çıkar. Açık havada çimlerden, ağaçlardan ve yabani otlardan havaya karışan polenlerden kaynaklanır. Belirtiler, genellikle mevsim değişimi ve havanın soğumasıyla birlikte kendiliğinden geçer.
Yıl Boyu Devam Eden Alerjik Rinit
Yıl boyu devam eden alerjik rinit, tıp dünyasında perennial alejik rinit olarak da adlandırılır. Alerjik rinitin bu tipinde belirtiler, yıl boyunca devam edebilir. Bu durumda belirtileri tetikleyen alerjenler iç mekanda yer alır. Ev tozu akarları, kedi ve köpek gibi hayvanların tüyleri, hamam böcekleri veya küf, yıl boyu devam eden geçmeyen alerjik rinit nedenleri arasındadır.4
Alerjik Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?
Alerjik rinit kesin çözüm ile sonlandırılabilen bir rahatsızlık değildir. Yine de doğal yöntemlerle ve medikal tedavilerle kontrol altına alınabilir. “Alerjik burun tıkanıklığı nasıl açılır?” sorusunu cevaplamadan önce alerjik rinit belirtilerini hafifletmek ya da önlemek için yapılabilecek yaşam tarzı değişikliklerini sıralayalım:
- Ellerinizi yıkamadan yüzünüze dokunmaktan, gözlerinizi veya burnunuzu ovuşturmaktan kaçının.
- Polenlerin daha yoğun olduğu ilkbahar, yaz ve sonbahar başlangıcında evinizin, iş yerinizin ve arabanızın pencerelerini kapatın.
- Yastıkları ve yatakları ev tozu akarlarına karşı korumak için alez gibi koruyucu ürünler kullanın
- Yataklarda kullandığınız tekstilleri sık sık 60 °C üzeri sıcaklıkta yıkayın
- Evcil hayvanlarınız varsa evdeki koltuklara ve yataklara çıkmalarını engelleyin. Girmelerini istemediğiniz odaların kapılarını kapatın.
- Elektrikli süpürgenizde ve klimanızda HEPA filtreler kullanarak havadaki alerjen miktarını azaltın.
- Dışarıdayken gözlerinizi polenden korumak için şapka ve güneş gözlüğü takın.
- Açık havadan eve geldiğinizde kıyafetlerinizi en kısa sürede değiştirin.
- Evcil hayvanlarınızı en az 2 haftada bir yıkayın ve düzenli olarak ev dışında tüylerini kısaltın.
- Evcil hayvanınızın yatağını düzenli olarak yıkayın ve üzerine çıktıkları mobilyaları nemli bezle temizleyin.
- Polen mevsimi dışında yaşam alanlarınızı iyi havalandırın, küf ve rutubet oluşumunu engellemek için önlem alın.1 2
Aldığınız önlemlere rağmen alerjik burun tıkanıklığı belirtileri hafiflemiyorsa bir doktora başvurarak gerekli testleri yaptırabilir, ardından alerjik rinit tedavisi için harekete geçebilirsiniz.
Alerjik Burun Tıkanıklığı Nasıl Geçer?
Alerji tedavisi için doktorunuz belirtileri hafifletmeye yönelik çeşitli ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar arasında şuruplar, haplar, göz damlaları, burun spreyleri ve enjeksiyonlar bulunur. Vücudunuzun alerjenle karşılaştığında salgıladığı histaminleri bloke eden antihistaminikler bu ilaçların başında gelir. Uyku hali yapabilen antihistaminik ilaçların yanı sıra burun ve sinüs tıkanıklığını gideren dekonjestanlar, kortikosteroid burun spreyleri ve lökotrien inhibitörleri de alerjik nezle tedavisinde kullanılan ilaç gruplarıdır. Doktorunuz vücudunuzun alerjenlere tolerans geliştirmesine yardımcı olan immünoterapiyi de önerebilir. Tüm bu tedavi yöntemleri mutlaka doktor gözetiminde sürdürülmelidir.1 Medikal tedaviye ek olarak farklı yöntemleri de merak ediyorsanız Burun Tıkanıklığına Ne İyi Gelir? başlıklı içeriğimizi okuyarak konu hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Ayrıca aşağıdaki yöntemlerle burun tıkanıklığı ve diğer alerjik rinit belirtilerini hafifletmeniz mümkün olabilir:
Tuzlu Suyla Burun Yıkama
Alerjik rinit doğal tedavi yöntemleri arasında ilk akla gelen tuzlu suyla burun yıkamadır. Tuzlu su eczanelerde satılan deniz suları ya da sinüs yıkama kitleriyle ile burun yıkamak alerjik rinit belirtilerinin azalmasına yardımcı olabilir.
Hava Temizleyiciler
İç mekanlarda hava filtresi ya da hava temizleyici kullanarak alerjenleri azaltabilirsiniz. Yüksek verimli partikül hava (HEPA) filtreleri; polen, toz ve evcil hayvan tüyü gibi alerjenleri azaltarak belirtileri hafifletebilir. Ayrıca nem alıcı cihazları ya da klimanızın nem alma modunu kullanarak havadaki nemi azaltmak da alerjik burun tıkanıklığı belirtilerini azaltabilir.
Akupunktur
2015 yılında yapılan 13 çalışmanın bir derlemesi, akupunkturun mevsimsel ve yıl boyu devam eden alerjik rinit belirtilerinin azaltılmasında olumlu sonuçlar gösterdiğini sonuçlandırdı.
Probiyotikler
2015 yılında yapılan 23 çalışmanın bir derlemesi, probiyotiklerin alerjik rinit belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabileceğini ortaya koydu.
C vitamini
C vitamini vücuttaki histamin seviyelerini düşürerek alerjik rinit belirtilerini hafifletebilir. Dozu ve kullanım süresi için doktorunuza danışabilirsiniz.5
Saman Nezlesi (Alerjik Rinit) Bulaşıcı mıdır?
Burun tıkanıklığı, burun akıntısı, akut öksürük gibi alerjik rinit semptomları, soğuk algınlığı olarak bilinen üst solunum yolu enfeksiyonları ile büyük benzerlik gösterir. Ancak alerjik rinit, bulaşıcı değildir. Bağışıklık sisteminin alerjenlere gösterdiği reaksiyon sonucu ortaya çıkar ve kişiden kişiye bulaşmaz. (1)(2) Alerjik rinit ile enfeksiyondan kaynaklanan nezle aynı olmasa da bazı yöntemler her ikisinde de belirtileri hafifletebilir. Nezleye Ne İyi Gelir? başlıklı içeriğimizi okuyarak enfeksiyon kaynaklı soğuk algınlığı ve nezle konusunda daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Alerjik Burun Tıkanıklığı Kimlerde Görülür?
Alerjik hastalıklar, kalıtsaldır. Yani aile üyelerinde alerji hastalıkları olan kişilerin bahar nezlesi geçirme olasılığı daha yüksektir. Astım veya egzama hastalığı olan kişilerde alerjik nezle de sıklıkla görülebilir. (1) Öte yandan son yıllarda alerjik rinit ve astım gibi alerjik hastalıkların dünya genelinde arttığı gözlemlenmiştir. Bu hastalıkların yaygınlığının artmasının nedenleri hala tam olarak anlaşılmasa da bakterilerin içinde bulunan toksik maddelere yani endotoksinlere karşı giderek artan çevresel maruziyetin de alerjenlere karşı reaksiyon oluşmasında etkili olabileceğine dair çalışmalar mevcuttur.6
Alerjik Rinit Testi Nasıl Yapılır?
Alerjik rinit tanısını kesinleştirmek için doktorunuz belirli alerjenlere karşı antikorlarınızı ölçmek için kan tahlili isteyebilir. Gıda alerjileri de dahil olmak üzere tüm alerjileri tespit etmek için başvurulan bu teste immünglobulin E (IgE) testi denir. Buna ek olarak doktorunuz deri prick testini de gerekli görebilir. Deri prick testi, ağrısız ve doğru sonuçlar veren bir testtir. Testi uygulayan kişi, cildinize farklı yaygın alerjenlerden küçük örnekler yerleştirir. Ardından kolunuzu ya da sırtınızı bir iğne ile çizer ya da deler. Böylece alerjenler cildinize nüfuz eder. Alerjik reaksiyon gösterdiğiniz alerjenlerin olduğu bölgeler testi uyguladıktan sonra 15-30 dakika içerisinde kızarabilir ve kaşınabilir. Böylece alerjik rinit belirtilerine neden olan alerjenler belirlenebilir.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
